Η λέξη “νοσταλγία” προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις νόστος (επαναπατρισμός) και άλγος (πόνος), περιέγραφε αρχικά τον πόνο που προκαλείται από την απόσταση από την πατρίδα, τον ξενιτεμό. Η ιδέα αυτή αποτέλεσε μέρος της ανθρώπινης ιστορίας και αναφέρεται τόσο στα Βιβλικά βιβλία, όσο και στην ελληνική μυθολογία (Ομήρος, Η Οδύσσεια).
Η νοσταλγία είναι απαραίτητη για τους ανθρώπους για διάφορους λόγους, θετικούς ή αρνητικούς. Σύμφωνα με τους Sedikides et al. (2004), η νοσταλγία εκπληρώνει τις υπαρξιακές λειτουργίες και δρα «σαν ένα απόθεμα συναισθημάτων και εμπειριών στις οποίες καταφεύγουν οι άνθρωποι για να αντιμετωπίσουν τους υπαρξιακούς τους φόβους». Η διερεύνηση της πολυπλοκότητας και του πλούτου της ιδέας της νοσταλγίας μπορεί να προσφέρει χρήσιμα εργαλεία για την καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς των καταναλωτών και των αγοραστών.
Τα συναισθήματα που προκύπτουν από ένα εξιδανικευμένο παρελθόν (χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νοσταλγίας), επικεντρώνονται σε άψυχα αντικείμενα, ήχους, οσμές ή γεύσεις που ανακαλύφθηκαν την στιγμή που τα συναισθήματα είχαν βιωθεί. Το αντικείμενο που έχει πράγματι ανακαλυφθεί ή το υποκατάστατο του, έχει τη δυνατότητα να αναβιώσει συναισθήματα. Αυτό μπορεί να προκληθεί τόσο από ένα προϊόν διατροφής που έχει πραγματικά καταναλωθεί, όσο και από το υποκατάστατό του (π.χ. οι μαρμελάδες Bonne Maman για ορισμένους καταναλωτές των οποίων οι γονείς ή οι παππούδες τους έκαναν μαρμελάδες), ή ακόμη και από ένα προϊόν που απλά χρονολογείται πίσω σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν (π.χ. πιτσίνια).
Η κατανάλωση τροφίμων είναι ένας βασικός τομέας που μπορεί να συνδέσει τους ανθρώπους με το παρελθόν. Δεδομένου ότι στηρίζεται σε διαφορετικές αισθήσεις, μπορεί να είναι ένας πολύτιμος φορέας της νοσταλγίας.
Ο Halbwachs (1912) ήταν ένας από τους πρώτους κοινωνιολόγους που αναφέρθηκαν στα γεύματα ως “ένα κοινωνικό όργανο που διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην κοινωνικοποίηση και τη μετάδοση των κανόνων και αξιών των κοινωνικών ομάδων”. Η νοσταλγία αναζωογονεί και διατηρεί μια ολόκληρη αίσθηση πολιτισμικών εννοιών: η λειτουργία αυτή εκπληρώνεται με την αναγνώριση και την υποστήριξη μιας κοινής πολιτισμικής κοσμοθεωρίας (Sedikides et al., 2005). Τόσο η νοσταλγία όσο και οι συνήθειες φαγητού, τείνουν να αυξάνουν την αίσθηση του ανήκειν που έχει ένα άτομο. Οι κοινές αναμνήσεις των ανθρώπων, σημαντικό κομμάτι του παρελθόντος τους, ενισχύουν το αίσθημα ότι ανήκουν σε μια κοινωνική ομάδα και ενδυναμώνουν τη συνάφεια μέσα στην ομάδα.
Σε πλήρη συνέπεια με το ρόλο που διαδραματίζει η νοσταλγία στην επίτευξη της ταυτότητας, οι Baker et al. (2005), δείχνουν ότι οι οικογενειακές συνταγές είναι γεμάτες με πολλά στοιχεία επίγνωσης του εαυτού. Οι αγαπημένες συνταγές συχνά σχετίζονται με ευχάριστες ή έντονες αναμνήσεις από την παιδική ηλικία, όπως τα γενέθλια ή το χρόνο που αφιερώσαμε στους ανθρώπους που μας αγαπούσαν. Μια δραστηριότητα φαγητού ή μια απλή οσμή μαγειρεμένου φαγητού, φέρνει στην επιφάνεια μνήμες και δημιουργεί νοσταλγικές αναμνήσεις. Ακριβώς όπως τα υπόλοιπα αγαπημένα αντικείμενα κληρονομούνται (Curasi, 1999, Price et al., 2000), έτσι και οι συνταγές κληρονομούνται!Αφέθηκαν στους ανθρώπους που αγαπάμε, ελπίζοντας ότι θα τους θυμίζουν ιδιαίτερες, αγαπημένες στιγμές.
Η περίπλοκη συμπεριφορά των καταναλωτών απέναντι στα τρόφιμα μπορεί να χαρακτηριστεί από τρεις διαφορετικές συμπεριφορές, όπως περιγράφεται από τον Beardsworth (1995): προσέγγιση ευχαρίστησης-δυσαρέσκειας, προσέγγιση ασθένειας- υγείας και προσέγγιση ζωής-θανάτου. από αυτή τη σκοπιά, η νοσταλγία είναι μια γλυκόπικρη συναισθηματική αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει θλίψη ή χαρά και παρηγοριά. Ως εκ τούτου, ανάλογα με την περίπτωση, αυτή η αντίδραση μπορεί να είναι θετική ή αρνητική ή και τα δύο ταυτόχρονα. Η νοσταλγία θεωρείται ως μια γλυκόπικρη συγκίνηση και όπως υπενθυμίζουν οι Dickinson και Erben (2006): “Κάτω από την επιφάνεια της εξιδανικευμένης ανάμνησης, μπορεί να υπάρχουν κρυφές αντιθέσεις, σημείο που μπορεί να εξηγήσει μερικές από τις «πικρές »συνιστώσες της νοσταλγίας”.
Και επειδή έχουμε φτάσει πλέον στο τέλος των υπέροχων Χριστουγεννιάτικων εορτών και μας πιάνει μια ελαφριά νοσταλγία-μελαγχολία …Κάτι για να μυρίζει το σπίτι Χριστούγεννα μέχρι την Άνοιξη 😉
Αγαπημένα μελομακάρονα…χωρίς πολλά πολλά …σε ζάχαρη φυσικά
Σιρόπι:
325 ml νερό
170g ζάχαρη
400g μέλι
Χυμό μισού λεμονιού
Φλούδες 2 πορτοκαλιών (έριξα και τις πορτοκαλόκουπες όσο κρύωνε)
Κανέλα, γαρύφαλο
Εκτέλεση:
Βράζουμε όλα τα υλικά για 1 λεπτό και αφήνουμε να κρυώσει.
Ζύμη:
55ml νερό
75ml χυμό πορτοκάλι
210ml ηλιέλαιο
13ml κουαντρό
13ml τεντούρα
Ξύσμα από 1 πορτοκάλι
40g ζάχαρη άχνη
30g μέλι
3g αμμωνία
465g αλεύρι κοσκινισμένο
35g σιμιγδάλι ψιλό
100g καρυδόψιχα τριμμένη (θέλουμε άλλη τόση για το γαρνίρισμα, προσοχή να μην έχει ταγγίσει)
Κανέλα, γαρύφαλο σκόνη (φρεσκοτριμμένα)
Εκτέλεση:
Ανακατεύουμε το νερό, το λάδι, το χυμό, τα αλκοολούχα, το ξύσμα, το μέλι τη ζάχαρη άχνη, στο μίξερ μέχρι να ομογενοποιηθούν (υγρά). Ανακατεύουμε όλα τα στερεά (αλεύρι, σιμιγδάλι, καρύδι, αμμωνία, κανέλα, γαρύφαλο. Προσθέτουμε σταδιακά τα υγρά και ενσωματώνουμε με κυκλικές κινήσεις, προσέχοντας να μη σφίξει η ζύμη.Πλάθουμε. Ψήνουμε στους 180⁰ για περίπου 25 λεπτά. Ρίχνουμε τα μελομακάρονα ζεστά στο σιρόπι, το οποίο έχουμε περάσει από σίτα. Τα αφήνουμε να στραγγίξουν στη σχάρα. Πασπαλίζουμε με σπασμένο καρύδι και μέλι.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
(2014), Vignolles Alexandra, Pichon Paul-Emmanuel, “A taste of nostalgia: Links between nostalgia and food consumption”, Qualitative Market Research: An International Journal, Vol. 17 Issue: 3, pp.225-238, https://doi.org/10.1108/QMR-06-2012-0027
(2014),”Commercialised nostalgia: Staging consumer experiences in small businesses”, European Journal of Marketing, Vol. 48 Iss 5/6 pp. 813-832 <a href=”https://doi.org/10.1108/EJM-05-2012-0325″>https://doi.org/10.1108/EJM-05-2012-0325</a>
Itchy Spoon 